Xây dựng mạng lưới cao tốc để phát triển các vùng kinh tế trọng điểm

Với việc thông xe 2 tuyến cao tốc mới là A Luoi – Tuy Loan (Thừa Thiên Huế) và La Son – Tuy Loan (Đà Nẵng), tổng số ki lô mét mạng lưới cao tốc Bắc – Nam được mở rộng lên đến 850 km, đẩy mạnh kết nối giữa các vùng miền của đất nước.

Nỗ lực vượt khó khăn

Ngay từ ngày đầu tiên của kỳ nghỉ lễ 30/4 và 1/5, các tuyến đường ra khỏi thành phố Hà Nội và TP.HCM đã chịu áp lực ùn tắc nghiêm trọng vì lượng xe cộ đồng loạt rời khỏi đô thị. Tuy nhiên, hy vọng đã được đặt vào hàng loạt các tuyến cao tốc đang và sắp được khánh thành trong thời gian tới, để giảm thiểu tình trạng kẹt xe tại các cửa ngõ của thành phố.

Trước đây, việc xây dựng mạng lưới đường bộ cao tốc trên trục Bắc – Nam chỉ mới khai thác được 458 km đường. Tuy nhiên, đến nay, với sự phát triển và nâng cấp, tổng số ki lô mét đường cao tốc trên trục này đã tăng lên 784 km, góp phần quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả giao thông và kết nối giữa các vùng kinh tế. Ngoài ra, với sự đầu tư và ưu tiên cho các dự án đường bộ cao tốc trong những năm gần đây, toàn hệ thống đường bộ cao tốc hiện đã hoàn thành được 1.580 km, trong đó 1.163 km được khai thác trước năm 2020 và 416 km được đưa vào khai thác trong 3 năm qua.

Theo Thứ trưởng Bộ GTVT Lê Đình Thọ, ngày 19.5 sắp tới sẽ là ngày đánh dấu thêm hai cột mốc đáng chú ý trên mạng lưới cao tốc Bắc – Nam tại Việt Nam. Đó là sự khánh thành của đoạn Vĩnh Hảo – Phan Thiết, dài 101 km, cùng với đoạn Nha Trang – Cam Lâm dài 49 km, giúp nâng cao tốc độ và hiệu quả giao thông trong khu vực miền Trung – Tây Nguyên.

Trước khi hai dự án cao tốc mới là Mai Sơn – QL45 và Dầu Giây – Phan Thiết được hoàn thành, đã có hai dự án Bắc – Nam giai đoạn 1 được khai thác là đoạn Cao Bồ – Mai Sơn (dài 15 km) và Cam Lộ – La Sơn (98 km). Với tổng chiều dài 160 km của hai dự án mới, đường cao tốc Bắc – Nam đang khai thác đã tăng lên gần 800 km, và dự kiến sẽ đạt khoảng 950 km khi các đoạn Phan Thiết – Vĩnh Hảo và Cam Lâm – Nha Trang hoàn thành vào tháng 5 tới, góp phần tạo nên một mạng lưới giao thông liên vùng hiệu quả hơn trên toàn quốc.

Theo kế hoạch của Bộ Giao thông vận tải, đến cuối năm 2023, sẽ khánh thành 4 đoạn mở rộng thêm cho mạng lưới cao tốc Bắc – Nam, bao gồm QL45 – Nghi Sơn dài 43 km, Nghi Sơn – Diễn Châu dài 50 km, cầu Mỹ Thuận 2 dài 7 km và Mỹ Thuận – Cần Thơ dài 23 km, với tổng chiều dài là 123 km. Trong khi đó, đến năm 2024, dự kiến hoàn thành 2 đoạn nữa là Diễn Châu – Bãi Vọt dài 50 km và Cam Lâm – Vĩnh Hảo dài 79 km, với tổng chiều dài là 129 km. Năm 2025, nhiều đoạn khác sẽ được hoàn thành để thông toàn tuyến cao tốc từ Lạng Sơn đến Cà Mau, kết thúc giai đoạn 2021-2025 với cơ bản hoàn thành 12 dự án thành phần.

Việc hoàn thành dự án cao tốc Bắc – Nam đã đòi hỏi sự nỗ lực không ngừng của các nhà thầu trong quá trình thi công. Nhiều đoạn tuyến đã phải chịu sự chậm trễ vì nhiều khó khăn, thách thức phải vượt qua. Đặc biệt, trong giai đoạn Covid-19, việc giãn cách xã hội và nhiều khu vực có địa hình phức tạp đã làm cho dự án gặp nhiều khó khăn về cung ứng vật liệu, giải phóng mặt bằng và nguồn tài chính. Tuy nhiên, với sự nỗ lực và khả năng ứng biến linh hoạt của các nhà thầu, dự án đã được hoàn thành thành công và mang lại nhiều lợi ích cho giao thông và phát triển kinh tế của đất nước.

Chủ tịch HĐQT Tổng công ty Vinaconex – ông Đào Ngọc Thanh, đã thừa nhận rằng, việc thi công các dự án đang gặp phải nhiều khó khăn vì nhiều yếu tố bất lợi. Thời tiết xấu đột ngột, giá cả các vật liệu xây dựng thất thường, và các vấn đề liên quan đến GPMB đã khiến việc triển khai các dự án bị chậm trễ. Ngoài ra, sự thiếu hụt nguồn đất đắp nền đường cũng là một trong những vấn đề chính, vì các thủ tục cấp phép mỏ đất kéo dài, vướng mắc trong việc cấp phép mỏ. Việc này đã khiến kế hoạch triển khai các dự án gặp nhiều khó khăn và bị chậm trễ đáng kể.

Thúc đẩy cơ hội “lột xác” mạng lưới giao thông liên vùng

Trong chiến lược phát triển giao thông đường bộ của Việt Nam, mục tiêu đặt ra là đến năm 2025, tổng chiều dài của mạng lưới đường cao tốc cả nước sẽ đạt khoảng 3.000 km, trong đó tuyến Bắc-Nam phía đông sẽ hoàn thành. Đồng thời, đến năm 2030, Việt Nam sẽ phấn đấu có khoảng 5.000 km đường cao tốc, giúp kết nối các khu vực miền trong nước và tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế, giao thương giữa các vùng, đồng thời nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.

Để nâng cao khả năng kết nối giữa các vùng kinh tế lớn, Chính phủ đang tập trung vào hàng loạt dự án xây dựng cao tốc mới. Hiện nay, Ban Quản lý dự án 2 đã đề xuất dự án xây dựng tuyến cao tốc Chợ Mới – Bắc Kạn và tuyến cao tốc Ninh Bình – Nam Định – Thái Bình, với tổng mức đầu tư lớn. Ngoài ra, để tăng cường kết nối với trung tâm thủ đô Hà Nội, một số tuyến cao tốc như Cầu Giẽ – Ninh Bình – Thanh Hóa, Hà Nội – Bắc Giang – Lạng Sơn, Hà Nội – Thái Nguyên, Hà Nội – Hải Phòng – Móng Cái đang được hoàn thiện. Hà Nội cũng đang đẩy nhanh tiến độ dự án Vành đai 4 – Vùng thủ đô và dự án kết nối Hà Nội với Hưng Yên và Bắc Ninh để tạo thành một trục khu vực phía bắc nối thông các tuyến cao tốc lớn khác.

Mặc dù cận kề ngày lễ 30/4 – 1/5, nhưng lãnh đạo TP.HCM và các sở ngành vẫn tiếp tục bận rộn với công tác giải quyết các vấn đề liên quan đến đền bù và giải phóng mặt bằng cho dự án đường Vành đai 3. Ông Nguyễn Văn Toàn, Phó Giám đốc Sở GTVT TP.HCM, cho biết đây là nhiệm vụ cấp bách và cần thiết phải đẩy nhanh tiến độ để bàn giao tối thiểu 70% diện tích mặt bằng vào tháng 6/2023, đáp ứng yêu cầu khởi công dự án.

Theo thông tin từ ông Nam, tổng kinh phí giải phóng mặt bằng (GPMB) cho dự án mở rộng Vành đai 4 tại Hà Nội dự kiến lên đến 35.000 tỉ đồng, trong đó giai đoạn đầu từ nay đến cuối năm nay sẽ giải ngân khoảng 13.000 tỉ đồng. Giai đoạn tiếp theo, bắt đầu từ đầu năm 2024, sẽ tập trung vào bồi thường cho các trường hợp đất chưa đồng thuận. Các cơ quan chức năng đang nỗ lực để đảm bảo tiến độ GPMB được thực hiện kịp thời, đáp ứng yêu cầu tiến độ dự án. Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông tại Hà Nội cũng đang cố gắng để đảm bảo dự án mở rộng Vành đai 4 sẽ được hoàn thành theo đúng tiến độ đã đề ra.

Theo thông tin từ ông Lương Minh Phúc, Giám đốc TCIP, dự án Vành đai 3 TP.HCM sẽ được đầu tư 13.500 tỉ đồng để thực hiện các công tác bồi thường và khởi công xây dựng. Trong đó, khoảng 10.000 tỉ đồng phải được giải ngân trước ngày 30.6. Với mong muốn giảm thiểu thời gian lưu thông giữa các địa phương, tuyến đường Vành đai 3 TP.HCM không chỉ nối liền các cụm công nghiệp, dịch vụ du lịch và đô thị hóa nông thôn dọc tuyến, mà còn kết nối các TP vệ tinh của TP.HCM, đồng thời hình thành trung tâm đô thị đa tâm, đóng góp tích cực cho quá trình phát triển kinh tế và xã hội của khu vực.

Dự án hạ tầng giao thông được triển khai bằng ngân sách TP.HCM trong năm 2023 chiếm tới 80% tỷ lệ giải ngân, trong đó Vành đai 3 được xác định là mục tiêu chính. Với tinh thần tập trung toàn lực vào dự án, ông Lương Minh Phúc – một đại diện của thành phố – cho biết các công nhân sẽ không có ngày nghỉ lễ 30.4 – 1.5 nhằm đẩy nhanh tiến độ của công việc, bởi lượng việc cần thực hiện là rất lớn và quan trọng để khởi công đúng hẹn.

Vành đai 3 và mạng lưới cao tốc tại TP.HCM đang phát triển mạnh mẽ với việc triển khai các dự án như cao tốc TP.HCM – Mộc Bài (Tây Ninh) và TP.HCM – Thủ Dầu Một – Chơn Thành (Bình Phước). Đồng thời, TP.HCM cũng đang đẩy nhanh tiến độ các công trình nối từ “nhà” ra “ngõ” để kết nối cùng nhịp với các dự án liên vùng. Trong số đó, mở rộng QL50 và xây dựng nút giao An Phú được xem là hai dự án “đinh” hiện nay. Khi hoàn thành, QL50 sẽ tạo thành một trục đường nối cửa ngõ TP với Long An và các tỉnh miền Tây, kết nối với tuyến cao tốc Bến Lức – Long Thành và Vành đai 3 TP.HCM trong tương lai. Điều này cho phép người dân từ cửa ngõ phía nam TP có thể tiếp cận sân bay quốc tế Long Thành (Đồng Nai) và các tỉnh miền Đông và miền Tây trong vùng kinh tế trọng điểm phía nam.

Ngoài TP.HCM, các tỉnh lân cận như Đồng Nai và Bình Dương cũng đang đẩy mạnh đầu tư cho hạ tầng giao thông. Tại Đồng Nai, sau khi hoàn thiện tuyến cao tốc Bình Thuận, các dự án khác như xây dựng cầu Cát Lái, cầu vượt sông từ hướng đông và hướng nam đều được UBND tỉnh phê duyệt. Trong khi đó, tại Bình Dương, dự án nâng cấp QL13 cũng đang được triển khai, nối liền TP.HCM và TP.Thủ Dầu Một để trở thành tuyến đường trọng điểm kết nối TP.HCM với các tỉnh phía đông và Tây nguyên. Các nỗ lực này giúp tăng cường sự kết nối giữa các vùng kinh tế, đẩy mạnh phát triển kinh tế và thúc đẩy tăng trưởng trong khu vực.