Thách thức đối với địa phương trong việc đầu tư vào hệ thống cao tốc

Với việc nhiều địa phương đứng trước vai trò chủ đầu tư dự án đường cao tốc lần đầu với quy mô vốn đầu tư đáng kể, đã xuất hiện những lo ngại về tiến độ và chất lượng của dự án.

Ngày 1.6, Bộ GTVT đã tổ chức một hội nghị trực tuyến nhằm chia sẻ kinh nghiệm trong quá trình triển khai dự án đường cao tốc. Trong cuộc họp, ông Trần Hữu Hải, Giám đốc Ban Quản lý dự án 6 thuộc Bộ GTVT, đã chỉ ra rằng việc thu hồi và đền bù tài sản trên đất để làm mỏ cung cấp đất san lấp cho dự án đang gặp rất nhiều khó khăn, với nhiều chủ đất không đồng ý hoặc yêu cầu mức giá đền bù quá cao.

Để tạo thuận lợi cho quá trình cấp phép khai thác mỏ đất, một giải pháp hiệu quả là sử dụng đất được quản lý bởi các đơn vị nhà nước, như nông, lâm trường. Khi địa phương đồng ý, thủ tục sẽ được giải quyết nhanh chóng.

Theo ông Hải, một trong những khó khăn liên quan đến việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng để xây dựng cao tốc là quy định tính theo tọa độ chi tiết. Ông cho rằng cần sửa đổi quy định về chuyển đổi đất rừng cho các dự án giao thông, vì nếu đã từ đầu xác định đúng tọa độ để chuyển đổi đất rừng thành đường, thì không thể thực hiện.

Đại diện UBND TP.HCM bày tỏ lo lắng khi phải đảm nhận một phần đầu tư cho đường Vành đai 3, với thành phố đang nỗ lực hoàn thiện các thủ tục để khởi công trước ngày 30.6 tới. Với việc vốn đầu tư công của TP.HCM chiếm tới 70% cho giao thông, ông đề xuất áp dụng các loại hợp đồng trọn gói và tổng thầu (chìa khóa trao tay) nhằm giảm áp lực đối với cơ quan quản lý nhà nước và tận dụng năng lực triển khai dự án của các nhà thầu lớn và tổng công ty mạnh.

Đại diện UBND tỉnh Hòa Bình đã đề xuất việc gộp thủ tục chuyển đổi đất rừng và đất lúa vào cùng một bộ hồ sơ, để tiết kiệm thời gian và loại bỏ các thủ tục không cần thiết. Việc thực hiện một thủ tục duy nhất cho cả đất rừng và đất lúa sẽ giảm đáng kể thời gian tiến hành các quy trình này.

Theo ông Lê Quyết Tiến, Cục trưởng Cục Quản lý đầu tư xây dựng thuộc Bộ Giao thông Vận tải, nhu cầu vật liệu xây dựng cho dự án cao tốc đang ngày càng tăng cao. Tuy nhiên, hiện tại các mỏ vật liệu đang khai thác chỉ đáp ứng được nhu cầu tại địa phương.

Sự đồng loạt triển khai các dự án giao thông đã gây ra tình trạng khan hiếm nguồn cung và tăng giá trong thị trường. Trong khi đó, quy trình cấp phép mỏ vật liệu mới vẫn còn phức tạp và kéo dài qua nhiều khâu, nhiều cấp, ảnh hưởng tiêu cực đến tiến độ các dự án. Việc phối hợp giải quyết giữa các bộ, ngành và địa phương để giải quyết các vấn đề này chưa được thực hiện kịp thời.

Bên cạnh đó, năng lực quản lý của các chủ đầu tư trong lĩnh vực giao thông vẫn chưa đồng đều, đòi hỏi một số chủ đầu tư cần tiếp tục nâng cao khả năng quản lý để đáp ứng yêu cầu khi triển khai các dự án quy mô lớn. Sự hạn chế trong việc thu hút vốn tư nhân tham gia dự án giao thông và sự thận trọng của các ngân hàng trong việc cấp vay vốn tín dụng cũng là những thách thức hiện nay.

Thứ trưởng Bộ GTVT Lê Đình Thọ đã đề xuất rằng phân cấp quyền chủ đầu tư cho các địa phương với dự án giao thông là một giải pháp hiệu quả để tận dụng tối đa nguồn lực từ cấp Trung Ương và địa phương. Bởi vì không phải địa phương nào cũng có kinh nghiệm triển khai các dự án lớn, việc chia sẻ kinh nghiệm giữa các đơn vị thuộc Bộ và các địa phương là cần thiết.

Ông Thọ đề xuất rằng các địa phương nên thành lập một tổ chuyên trách đặc biệt để quản lý đầu tư dự án, bao gồm các chuyên gia và đại diện từ các sở, ngành. Điều này giúp đảm bảo rằng các khó khăn và trở ngại trong quá trình thực hiện dự án có thể được giải quyết kịp thời.

Ông Thọ đề xuất rằng, trong quá trình chuẩn bị dự án, cần xác định bình đồ tuyến đường ngay từ đầu để định rõ lộ giới và cắm mốc, từ đó khởi đầu công việc giải phóng mặt bằng mà không cần chờ đến khi có thiết kế kỹ thuật mới, tránh ảnh hưởng đến tiến độ của dự án.

Lãnh đạo Bộ GTVT đã thông báo rằng việc cấp phép mỏ vật liệu, đặc biệt là mỏ đất và cát, đã gặp nhiều khó khăn trong quá trình triển khai giai đoạn 1 của dự án cao tốc Bắc – Nam, ảnh hưởng đến tiến độ của dự án.

Quốc hội và Chính phủ đã chấp thuận việc áp dụng cơ chế đặc thù nhằm giảm bớt thủ tục và thời gian cấp phép. Tuy nhiên, theo ông Thọ, vẫn còn một số thủ tục hành chính cần được đề xuất sửa đổi, bởi vì việc cung cấp mỏ vật liệu cho dự án đầu tư công phải khác với việc cấp phép khai thác mỏ cho mục đích thương mại thông thường.